بازار ارز ایران در آستانه هفته جدید با یکی از سنگین‌ترین اصلاح‌های ماه‌های اخیر روبه‌رو شد. دلار آزاد که روز یکشنبه کار خود را در محدوده ۱۱۳ هزار و ۳۰۰ تومان آغاز کرده بود، با شکست دو حمایت متوالی ۱۱۳ و ۱۱۲ هزار تومان، توانست تا کف ۱۱۰ هزار و ۸۰۰ تومان پایین بیاید؛ سطحی که از نگاه تحلیل‌گران نه‌تنها مرز روانی مهمی محسوب می‌شود، بلکه نشانه ورود بازار به فاز تازه‌ای از اصلاح است.
معامله‌گران می‌گویند افت روز گذشته یک نقطه عطف در رفتار بازار بود؛ چرا که برای نخستین‌بار پس از چند هفته التهاب، خریداران عقب نشستند و موج فروش‌های سنگین جای هیجان صعودی را گرفت. این اتفاق در شرایطی رخ داد که بازار پیش‌تر بارها در محدوده ۱۱۲ هزار تومان مقاومت کرده بود، اما این‌بار با فشار عرضه، حمایت‌ها یکی پس از دیگری شکسته شدند و بازار به‌نوعی در جست‌وجوی کف جدید خود برآمد.
امروز نیز دلار از همان کف دیروز دوشنبه 14مهر یعنی محدوده ۱۱۰۸۰۰ تومان آغاز به کار کرد، اما خیلی زود با تقاضای محدودی مواجه شد و تا ۱۱۱۶۶۰ تومان رشد کرد. عبور از مقاومت ۱۱۱۵۰۰ در ساعات ابتدایی معاملات نشان داد که هنوز بازار به طور کامل به ثبات نرسیده و بخشی از تقاضاهای احتیاطی در حال فعال ماندن هستند. با این حال، از منظر فنی، بازار به مرحله‌ای رسیده که دیگر از قدرت صعودهای شارپی خبری نیست و رفتار قیمت بیشتر به «نوسان‌های خسته» شبیه است.
بسیاری از فعالان می‌گویند ریزش اخیر بیش از آنکه نشانه تغییرات بنیادی در اقتصاد باشد، بازتاب فشار عرضه‌ای است که سیاست‌گذار با هدف مهار انتظارات تورمی اعمال کرده است. اکنون دلار در مرز ۱۱۱ هزار تومان در حال دست‌و‌پا زدن است و این سؤال کلیدی در ذهن معامله‌گران شکل گرفته: آیا این محدوده، نقطه تعادل جدید بازار است یا تنها ایستگاهی موقت پیش از سقوطی دیگر؟
در ظاهر، کاهش شتاب دلار طی دو روز گذشته نشانه‌ای از بازگشت آرامش به بازار است، اما در لایه زیرین این ثبات، سیاست‌گذار ارزی با تمام توان در حال مدیریت عرضه است. داده‌های رسمی نشان می‌دهد بانک مرکزی در روزهای اخیر سطح تزریق ارز را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده؛ چه از مسیر بازار متشکل و چه در قالب اسکناس آزاد.
مرکز مبادله ارز و طلا در گزارش روز یکشنبه اعلام کرد که ارزش کل معاملات بازرگانان از مرز ۱۱۳ میلیون دلار گذشته است؛ رقمی که حکایت از حجم بالای عرضه در بازار دارد. در کنار این، حجم حواله‌های درهم در بازار دبی نیز رشد چشمگیری داشته که هدف آن، کنترل انتظارات تورمی و تنظیم نرخ آزاد عنوان می‌شود.
از نگاه تحلیل‌گران، این روند درواقع نوعی «ثبات موقت» ایجاد کرده است؛ آرامشی که حاصل تزریق مستمر منابع ارزی است، نه بهبود عوامل بنیادی اقتصاد. این سیاست در کوتاه‌مدت توانسته دامنه نوسان را محدود کند، اما پایداری آن وابسته به ادامه مداخله‌هاست. به‌بیان دیگر، بازار فعلاً با کمک عرضه فراوان در وضعیت تعادل نگه داشته شده و هر وقفه‌ای در این روند می‌تواند تعادل شکننده فعلی را بر هم بزند.
بنابراین، ثبات فعلی دلار بیش از هر زمان دیگری به تصمیم‌های بانک مرکزی وابسته است. تا زمانی که این جریان عرضه ادامه دارد، بازار در محدوده‌های کنونی آرام می‌گیرد، اما اگر سیاست‌گذار مسیر خود را تغییر دهد، احتمال بازگشت هیجان و نوسان بالا خواهد بود.
بازار ارز در روزهای اخیر رفتاری متفاوت از هفته‌های پرالتهاب گذشته به خود گرفته است. دیگر خبری از صف‌های خرید هیجانی و نوسان‌های لحظه‌ای نیست؛ در عوض، سکوت و احتیاط جای هیجان را گرفته‌اند. معامله‌گران حالا بیش از هر چیز به نظاره‌گران محتاطی تبدیل شده‌اند که ترجیح می‌دهند در میانه‌ی این فضای مهار‌شده، از تصمیم‌های پرریسک دوری کنند.
در سمت فروش، اما معادله کمی متفاوت است. فعالان بزرگ بازار که معمولاً با جریان سیاست‌گذار همسو حرکت می‌کنند، حالا در حال تقویت سمت عرضه‌اند. آن‌ها از فرصت کاهش تقاضا و افزایش عرضه در بازار متشکل استفاده می‌کنند تا با فروش‌های تدریجی، قیمت را در سطح مطلوب بانک مرکزی نگه دارند. در مقابل، فروشندگان خرد هنوز در تردید به سر می‌برند؛ از یک سو می‌ترسند با فروش بیشتر، از موج احتمالی بازگشت جا بمانند و از سوی دیگر، افت آرام قیمت‌ها آن‌ها را از ادامه عرضه بازمی‌دارد.
در چنین فضایی، بازار به نقطه‌ای رسیده که بیش از آنکه از داده‌های اقتصادی پیروی کند، از انتظارات روانی تأثیر می‌گیرد. هر سیگنال از سوی سیاست‌گذار، حتی در قالب مصاحبه یا وعده، به سرعت بر تصمیم خریداران اثر می‌گذارد. همین امر باعث شده دلار به نوعی «بازار بی‌اعتماد» تبدیل شود؛ بازاری که همه در آن به انتظار نشسته‌اند، نه از روی اطمینان به ثبات، بلکه به خاطر ترس از اشتباه بعدی.
به نظر می‌رسد دلار فعلاً در مرحله‌ی استراحت قرار دارد؛ مرحله‌ای که در آن، نه خریداران انگیزه‌ای برای ورود دارند و نه فروشندگان از آینده‌ی بازار مطمئن‌اند. این وضعیت شکننده شاید به ظاهر نشانه‌ی آرامش باشد، اما در واقع نوعی بی‌جهتی است؛ سکوتی که معمولاً پیش از تصمیم‌های بزرگ به‌وجود می‌آید.
دلار حالا در محدوده‌ای حساس و پرمناقشه ایستاده است؛ جایی میان ۱۱۰ تا ۱۱۲ هزار تومان که از نگاه تحلیل‌گران، نه کف قطعی است و نه نقطه بازگشت. این محدوده در روزهای اخیر به نوعی «زمین بی‌طرف» میان عرضه و تقاضا تبدیل شده؛ نه فروشندگان حاضرند پایین‌تر از آن ریسک کنند، نه خریداران جرأت عبور از سقف آن را دارند. اما پرسش اصلی اینجاست: آیا این بازه می‌تواند به نقطه تعادل جدید بازار تبدیل شود یا تنها مکثی موقتی پیش از جهشی دیگر است؟
از منظر فنی، رفتار قیمت نشان می‌دهد که بازار وارد فاز اصلاحی عمیق شده است. شکست پی‌در‌پی حمایت‌ها و عقب‌نشینی تدریجی تقاضا، معمولاً در چرخه‌های نزولی به‌عنوان نشانه‌ای از تلاش بازار برای یافتن کف شناخته می‌شود. اما از زاویه بنیادی، تصویر کمتر اطمینان‌بخش است. کسری بودجه ساختاری دولت، نوسانات قیمت نفت و محدودیت منابع ارزی همچنان پابرجاست و همین متغیرها مانع از شکل‌گیری ثباتی پایدار می‌شوند.
کارشناسان می‌گویند هرچند تزریق‌های ارزی توانسته موقتاً دامنه نوسان را محدود کند، اما بازار در ذات خود هنوز تعادل واقعی را تجربه نکرده است. تا زمانی که پایه‌های اقتصادی – از رشد صادرات تا کاهش انتظارات تورمی – تقویت نشود، هر تعادلی در این محدوده بیشتر به «آرامش مصنوعی» شباهت خواهد داشت.
به بیان دیگر، دلار اکنون در منطقه‌ای ایستاده که می‌تواند هم به نقطه‌ی تعادل موقت بدل شود و هم سکوی پرتابی برای بازگشت نوسان. هر تغییر در سیاست ارزی، تحولات سیاسی منطقه یا حتی انتشار خبر اقتصادی ناگهانی می‌تواند به‌سادگی این مرز شکننده را در هم بشکند. فعلاً، بازار در انتظار است؛ میان امید به ثبات و هراس از شوک بعدی.
بازار ارز حالا در مرحله‌ای ایستاده که هر تغییر جزئی در سیاست‌گذاری می‌تواند جهت حرکت آن را تعیین کند. دلار در محدوده ۱۱۱ تا ۱۱۲ هزار تومان نفس تازه می‌کند، اما این آرامش بیش از آنکه نشانه ثبات باشد، شبیه وقفه‌ای میان دو موج است. فعالان بازار می‌گویند چشم‌ها اکنون به تصمیم‌های بعدی بانک مرکزی دوخته شده؛ نهادی که با تزریق گسترده، توانست برای مدتی کوتاه تب قیمت‌ها را پایین بیاورد، اما تداوم این سیاست نیازمند منابعی است که همیشه در دسترس نیستند.
در سناریوی نخست، اگر سیاست‌گذار به روند عرضه بالا ادامه دهد و فضای سیاسی منطقه بدون تنش باقی بماند، دلار می‌تواند در محدوده ۱۱۰ تا ۱۱۲ هزار تومان نوسان خنثی داشته باشد. در این حالت، بازار در فاز «تعادل موقت» باقی می‌ماند و نوسانات کوتاه‌مدت جای جهش‌های بزرگ را می‌گیرد. اما در سناریوی دوم، توقف در تزریق یا بروز هر شوک خبری از تحولات سیاسی تا تغییر در قیمت جهانی نفت می‌تواند به‌سرعت سطح تعادلی را بر هم بزند و مسیر صعودی تازه‌ای را فعال کند.
کارشناسان تأکید دارند که روند نزولی اخیر بیش از آنکه از تغییرات بنیادی ناشی شود، حاصل فشار سیاستی و مدیریتی بوده است. به همین دلیل، هرگونه عقب‌نشینی در این سیاست‌ها می‌تواند واکنش آنی بازار را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر، تا زمانی که ریشه‌های تورمی مانند کسری بودجه، رشد نقدینگی و ضعف در صادرات غیرنفتی حل نشود، دلار پتانسیل بازگشت به سطوح بالاتر را حفظ خواهد کرد.
در مجموع، بازار در نقطه‌ای ایستاده که ثباتش ظاهری است و آرامشش مشروط. دلار این روزها بیش از هر زمان دیگری «بازار انتظارات» است؛ بازاری که نه با داده‌های اقتصادی، بلکه با سیگنال‌های روانی حرکت می‌کند. و شاید بهترین توصیف برای وضعیت فعلی آن باشد: سکوتی پیش از تصمیم، پیش از موج بعدی.
