بازار ارز هفته دوم مهر را با نفس‌های آرام‌تر آغاز کرده است. دلار آزاد که در روزهای گذشته تا سطح ۱۱۶ هزار و ۵۰۰ تومان پیش‌روی کرده بود، از دیروز یعنی شنبه 12 مهر وارد مسیر نزولی شد و امروز در آغاز معاملات روی نرخ ۱۱۵ هزار تومان ایستاد؛ سطحی که حالا به مرز تعیین‌کننده‌ی جهت بعدی بازار تبدیل شده است.
معامله‌گران از ابتدای صبح با احتیاط بیشتری وارد بازار شدند و حجم خریدهای هیجانی نسبت به روزهای قبل به‌وضوح کاهش یافت. در بازار هرات نیز نرخ دلار با وجود نوسانات محدود، نتوانست از کانال ۱۱۵ هزار تومان فراتر برود و معاملات بیشتر در محدوده‌ی ۱۱۴ هزار و ۸۰۰ تا ۱۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان انجام شد.
در همین حال، تتر نیز روز گذشته در بازه‌ی ۱۱۴ هزار و ۵۰۰ تا ۱۱۵ هزار و ۱۰۰ تومان نوسان کرد؛ رفت‌و‌برگشتی که نشان می‌دهد معامله‌گران هنوز در انتظار سیگنال قاطع از سیاست‌گذار هستند. برخی از فعالان بازار می‌گویند این نوسان محدود، نشانه‌ای از سردرگمی و احتیاط عمومی است؛ چراکه پس از چند روز هیجان شدید، اکنون بازار وارد فاز «تردید و انتظار» شده است.
در چنین فضایی، معامله‌گران فنی معتقدند که مرز ۱۱۵ هزار تومان نقش «خط تصمیم» را بازی می‌کند؛ اگر دلار بتواند این سطح را به‌طور پایدار حفظ کند، امکان بازگشت به محدوده‌ی ۱۱۶ هزار تومان وجود دارد، اما در صورت شکست این مرز، بازار آماده‌ی حرکت به سمت ۱۱۴ هزار تومان خواهد شد.
به‌نظر می‌رسد آرامش فعلی بیش از آن‌که نشانه‌ی ثبات پایدار باشد، نوعی تعادل موقت پیش از تصمیم بزرگ بازار است تصمیمی که در روزهای آینده، با ورود یا خروج سیاست‌گذار و سیگنال‌های سیاسی تعیین خواهد شد.
پس از چند هفته التهاب در بازار ارز، حالا نوبت به سیاست‌گذار رسیده تا با سلاح عرضه وارد میدان شود. بانک مرکزی در روزهای اخیر با اجرای وعده‌ی خود مبنی بر افزایش حجم تزریق ارز در مرکز مبادله، به‌ویژه در تالار دوم، تلاش کرده تا عطش خریدهای سفته‌بازانه را مهار کند و فضای روانی بازار را به سمت آرامش هدایت نماید.
به گفته‌ی فعالان بازار، افزایش حجم عرضه در سامانه رسمی باعث شده تا فاصله‌ی نرخ‌ها میان بازار آزاد و مرکز مبادله کاهش پیدا کند؛ فاصله‌ای که در روزهای قبل سوخت اصلی شایعات و سفته‌بازی‌ها بود. حالا، با پر شدن نسبی شکاف قیمتی، بسیاری از معامله‌گران کوتاه‌مدت ترجیح داده‌اند از موقعیت خرید خارج شوند و منتظر واکنش بعدی بازار بمانند.
اثر این سیاست در پایان روز گذشته به‌وضوح دیده شد؛ جایی که دلار حدود دو هزار تومان پایین‌تر از نرخ پنج‌شنبه و روی ۱۱۵ هزار تومان بسته شد پیامی واضح از طرف بازار مبنی بر اینکه مداخله‌ی سیاست‌گذار، حداقل در کوتاه‌مدت، کارگر افتاده است.
اما کارشناسان اقتصادی نگاه محتاطانه‌تری دارند. آن‌ها می‌گویند این نوع «آرامش ارزی» اگر تنها بر پایه تزریق کوتاه‌مدت بنا شود و پشتوانه‌ای از ثبات سیاسی، دسترسی آسان به ارز و اعتماد فعالان اقتصادی نداشته باشد، عمر زیادی نخواهد داشت. به بیان دیگر، بانک مرکزی توانسته فعلاً آتش هیجان را خاموش کند، اما دود انتظارات هنوز در هواست.
در چنین شرایطی، بازار در یک وضعیت دوگانه قرار گرفته است: از یک‌سو کاهش تقاضا و افزایش عرضه به نفع آرامش عمل می‌کند، و از سوی دیگر، تردید نسبت به پایداری این سیاست‌ها مانع از آن می‌شود که معامله‌گران به‌طور کامل از فاز دفاعی خارج شوند. نتیجه، بازاری است که آرام به‌نظر می‌رسد، اما در زیر سطح خود، آماده‌ی واکنش به هر شوک تازه است.
بازار ارز در حال حاضر میان دو قطب متضاد گرفتار شده است؛ از یک‌سو فشار عرضه و سیاست‌های کنترلی بانک مرکزی، و از سوی دیگر انتظاراتی که هنوز به‌طور کامل فروکش نکرده‌اند. نتیجه، دامنه‌ای باریک از نوسان است که دلار را بین ۱۱۴ تا ۱۱۶ هزار تومان نگه داشته و معامله‌گران را در حالت «انتظار فعال» قرار داده است.
معامله‌گران فنی محدوده‌ی ۱۱۵ هزار تومان را «مرز تصمیم» می‌دانند. شکست قطعی این سطح می‌تواند مسیر دلار را به سمت کف ۱۱۴ هزار و ۳۰۰ تومان باز کند محدوده‌ای که از نظر تکنیکال به‌عنوان حمایت میان‌مدت شناخته می‌شود. اما در مقابل، تثبیت نرخ بالای ۱۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان می‌تواند انگیزه‌ی تازه‌ای برای بازگشت به ۱۱۶ هزار و حتی ۱۱۶ هزار و ۵۰۰ تومان فراهم کند.
در بازار تتر نیز شرایط مشابهی برقرار است. نوسان محدود در بازه‌ی ۱۱۴۵۰۰ تا ۱۱۵۱۰۰ تومان، تصویری از بازاری می‌دهد که هنوز تصمیم خود را نگرفته است. عبورهای موقت از این محدوده و بازگشت سریع نرخ‌ها به همان بازه، به گفته‌ی تحلیلگران، نشان‌دهنده‌ی نبود جهت‌گیری مشخص و کاهش هیجان در معاملات روزانه است.
در چنین فضایی، هرچند نشانه‌هایی از آرامش دیده می‌شود، اما این آرامش بیش از آن‌که نشانه‌ی ثبات باشد، وقفه‌ای موقتی در مسیر تصمیم بازار است. فعالان با دقت رفتار سیاست‌گذار را دنبال می‌کنند و به گفته‌ی یکی از معامله‌گران قدیمی بازار فردوسی، «الان همه منتظر یک سیگنال قطعی‌اند؛ یا خبری که دلار را بشکند، یا تصمیمی که دوباره آتش زیر خاکستر را روشن کند.»
به این ترتیب، بازار در یک تعادل شکننده گرفتار شده نه آن‌قدر ضعیف که سقوط کند، و نه آن‌قدر مطمئن که رشد کند. هر حرکت کوچک در سیاست‌گذاری یا سیگنال سیاسی، می‌تواند توازن فعلی را برهم بزند و جهت بازار را در چند ساعت تغییر دهد.
در روزهایی که شاخص‌های اقتصادی تغییر چندانی ندارند، سیاست به محرک اصلی بازار تبدیل شده است. فعالان ارزی می‌دانند که این روزها جهت حرکت دلار نه از داده‌های اقتصادی، بلکه از سیگنال‌های سیاسی و دیپلماتیک تعیین می‌شود. هر اظهار نظر یا خبر در مورد مذاکرات منطقه‌ای، روابط خارجی یا تحریم‌ها، می‌تواند در کمتر از چند ساعت بر رفتار معامله‌گران اثر بگذارد.
به همین دلیل است که بازار، بیش از هر زمان دیگری، «خبردوست» شده است؛ فضایی که در آن، هر خبر مثبت می‌تواند به افت بیشتر نرخ‌ها منجر شود و هر تنش تازه، قیمت‌ها را به‌سرعت بالا بکشد. این واکنش‌های سریع و گاه هیجانی، نشان می‌دهد که هنوز اعتماد پایداری نسبت به آینده‌ی سیاسی شکل نگرفته و بازار در حالت آماده‌باش به‌سر می‌برد.
تحلیلگران می‌گویند در چنین فضایی، سیاست‌گذار تنها با ابزار عرضه نمی‌تواند مسیر را تعیین کند؛ بلکه باید با مدیریت انتظارات و اطمینان‌بخشی سیاسی، ریشه‌ی تلاطم‌های ذهنی بازار را هدف بگیرد. تا زمانی که این بخش از معادله حل نشود، هر کاهش قیمتی موقت خواهد بود و هر شوک سیاسی می‌تواند چرخه‌ی نوسان را از نو آغاز کند.
در روزهای اخیر، آرام‌تر شدن لحن اخبار منطقه‌ای و کاهش تنش‌های دیپلماتیک، به ایجاد فضای احتیاط و کاهش تقاضا کمک کرده است. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بازار هنوز «اعتمادساز» نشده است؛ هرچند فعلاً نرخ دلار مهار شده، اما ذهن معامله‌گران هنوز به‌دنبال نشانه‌هایی از ثبات واقعی است، ثباتی که تنها در سایه‌ی تصمیمات سیاسی پایدار به‌دست می‌آید.
